Vorige week vroeg Henk me: “Als ik handmatig scherpstel, moet ik dan ook op de minimale scherpstelafstand letten?” In dit artikel leg ik uit wat de minimale scherpstelafstand is en waarom het belangrijk is om hier rekening mee te houden. En natuurlijk geef ik ook antwoord op de vraag van Henk.

Wanneer je scherp hebt gesteld op een onderwerp, dan noem je de afstand tussen het onderwerp en de sensor de scherpstelafstand. Misschien is het je weleens opgevallen dat wanneer het onderwerp heel dichtbij de camera is, dat het dan niet lukt om scherp te stellen. Dat heeft te maken met de minimale scherpstelafstand van je objectief.

Minimale scherpstelafstand

De minimale scherpstelafstand van je objectief is de kortste afstand tot een onderwerp waarop je nog scherp kunt stellen. Deze afstand wordt gemeten vanaf de sensor, dus niet vanaf de frontlens.

De minimale scherpstelafstand kan per objectief verschillen. Wanneer je objectief op handmatig scherpstellen (M) staat, kun je veilig aan de scherpstelring draaien. Als je volledig de ene kant op draait, zul je het tekentje voor oneindig (een soort 8 op z’n kant) zien staan.

Draai je de scherpstelring nu helemaal de andere kant op, dan zie je een getal staan (zie foto bovenaan). Dit is de minimale scherpstelafstand van dit objectief, meestal weergegeven in meters (m) en feet (ft). Het objectief kan niet scherpstellen op onderwerpen die dichter bij de sensor zijn, dan deze afstand.

De minimale scherpstelafstand is een eigenschap van je objectief. Het maakt hierbij niet uit of je gebruik maakt van de autofocus, of dat je handmatig scherpstelt.

Voorbeeldfoto’s

Hieronder zie je twee foto’s die zijn gemaakt met vrijwel dezelfde instellingen. Beiden zijn gefotografeerd met een diafragma van f/5.6, een ISO-waarde van 400 en een sluitertijd van 1/640 s (links) en 1/500 s (rechts). Alle twee de beelden zijn ook gefotografeerd met dezelfde brandpuntsafstand, namelijk 150 mm.

De instellingen en brandpuntsafstand voor deze foto’s zijn vrijwel gelijk. Beide foto’s zijn gemaakt op de minimale scherpstelafstand van de objectieven: 1,4 m (links, tele-objectief) en 0,38 m (rechts, macro-objectief).

Toch zijn de foto’s totaal verschillend. Dat heeft te maken met de minimale scherpstelafstand van de objectieven die zijn gebruikt. De linker foto is gemaakt met een tele-objectief (70-200 mm) met een minimale scherpstelafstand van 1,4 m. Het rechter beeld is gefotografeerd met een macro-objectief met een minimale scherpstelafstand van 0,38 m.

Beide foto’s zijn gemaakt op de minimale scherpstelafstand van elk objectief. Door de kortere scherpstelafstand kun je met het macro-objectief het onderwerp veel dichter naderen en toch nog steeds scherp afbeelden. Hierdoor kun je het onderwerp groter in beeld brengen. Met het tele-objectief fotografeer je van een grotere afstand, waardoor het onderwerp kleiner in beeld komt en er meer van de omgeving te zien is.

Het ene beeld is niet beter dan het andere, maar het is wel totaal anders.

Nog een voorbeeld

Opnieuw twee foto’s met vrijwel dezelfde instellingen: f/5.6, ISO 400, 1/500 s (links) en 1/640 s (rechts). Ditmaal hebben beide objectieven (toevallig) dezelfde minimale scherpstelafstand van 0,38 m, waarop de foto’s ook zijn gemaakt. Het verschil tussen de beelden zit deze keer in de gebruikte brandpuntsafstand: 150 mm (links) en 24 mm (rechts).

De instellingen en minimale scherpstelafstand voor deze foto’s zijn vrijwel gelijk. De brandpuntsafstanden zijn verschillend: 150 mm (links, macro-objectief) en 24 mm (rechts, groothoekobjectief).

Bij het maken van deze twee foto’s stond de camera dus even dicht bij het onderwerp. Maar het macro-objectief met een brandpuntsafstand van 150 mm brengt een detail in beeld. Terwijl het groothoekobjectief (24-70 mm) de bloem in haar omgeving laat zien door de gekozen brandpuntsafstand van 24 mm.

Ik hoop dat deze voorbeelden de invloed van de minimale scherpstelafstand duidelijk hebben gemaakt. Was jij je hiervan bewust? Ik lees het graag in het reactieveld hieronder.

En heb je, net als Henk, ook een vraag? Dan kun je die ook hieronder stellen. En wie weet beantwoord ik binnenkort jouw vraag in een blog.

De volgende stap

Wil jij graag meer leren over de invloed van objectiefkeuze en compositie in je beelden? Hoe je dat beeld kunt maken dat je voor ogen had? Lees dan even verder over de workshop “Hoe zíé je dat?”.