“You don’t take a photograph, you make it.”
– Ansel Adams –

Tijdens het maken van een foto maak je verschillende keuzes. Een foto toont daarom altijd jouw interpretatie van de werkelijkheid.

Er zijn allerlei gereedschappen beschikbaar om jouw interpretatie en visie nog meer kracht bij te zetten, zoals bijvoorbeeld het gebruik van filters. Filters bestaan in vele soorten en maten.

In dit artikel bespreek ik de drie belangrijkste filters voor landschapsfotografie: het grijsverloopfilter, het grijsfilter en het polarisatiefilter.

1. Het grijsverloopfilter

Wanneer gebruik je het?

Het grijsverloopfilter biedt uitkomst wanneer het contrast in je foto erg groot is, bijvoorbeeld bij een landschap met een mooie lucht erboven.

Wanneer je in zo’n geval de belichting afstemt op de voorgrond van het landschap, wordt de lucht veel te licht. En wanneer je de lucht mooi belicht, wordt de rest van de foto veel te donker.

Je oog is prima in staat om zulke grote contrastverschillen waar te nemen, maar je camera kan hier niet goed mee omgaan. Hierdoor gaan details in de lichte en/of de donkere delen van de foto verloren.

Hoe werkt het?

Met een grijsverloopfilter houd je het licht uit de lichte delen (bijvoorbeeld de lucht) tegen. Hierdoor kun je langer belichten om voldoende detail in de donkere delen (de voorgrond) te krijgen.

Grijsverloopfilters bestaan in verschillende gradaties, waarmee je bijvoorbeeld 1, 2 of 3 stops licht tegen kunt houden. Ook kun je verschillende filters met elkaar combineren. Dit geeft je de vrijheid om zelf te kiezen welke balans je tussen de lichte en donkere delen wilt bereiken.

Een voorbeeld

Onderstaande foto’s zijn kort na elkaar genomen. De belichting is voor beiden afgestemd op de voorgrond.

De eerste foto is gemaakt zonder filter en toont een fletse lucht. Voor de tweede foto is wel een grijsverloopfilter gebruikt, waardoor de prachtige pasteltinten in de lucht goed naar voren komen.

De bovenste foto is gemaakt zonder filter, terwijl voor de onderste foto een 2 stops grijsverloopfilter is gebruikt.

2. Het grijsfilter

Wanneer gebruik je het?

Een grijsfilter kun je inzetten wanneer je graag lange sluitertijden wilt gebruiken. Dit is met name interessant wanneer er bewegende delen in je beeld zijn, zoals water.

Uiteraard kun je een kleiner diafragma kiezen voor het verlengen van je sluitertijd. Maar soms wil je nog langere sluitertijden, of is een klein diafragma niet gewenst omdat je een kleine scherptediepte voor ogen had.

Hoe werkt het?

Een grijsfilter houdt het licht in je hele beeld tegen, waardoor je langer kunt belichten.

Grijsfilters bestaan in verschillende sterktes en houden bijvoorbeeld 3, 6 of 10 stops licht tegen. Ook zijn er variabele grijsfilters, waarbij je de sterkte zelf kunt kiezen door eraan te draaien.

Een voorbeeld

Onderstaande foto’s geven een voorbeeld van wat je met een grijsfilter kunt bereiken.

De eerste foto, zonder filter, laat een momentopname van het zeewater zien. Tijdens het maken van de tweede foto heeft het water heen en weer kunnen bewegen, waardoor een veel rustiger beeld ontstaat.

De linker foto is gemaakt met een sluitertijd van 1/30 s zonder filter. Voor de rechter foto is een 10 stops grijsfilter gebruikt met een sluitertijd van 30 s.

3. Het polarisatiefilter

Wanneer gebruik je het?

Een polarisatiefilter wordt gebuikt om reflecties te beïnvloeden. Hier krijg je mee te maken bij glimmende en/of spiegelende oppervlakken, zoals van water, metaal of glas.

Door gebruik te maken van een polarisatiefilter kun je hele verschillende resultaten verkrijgen. Je kunt de spiegeling namelijk versterken, of juist wegnemen.

Hoe werkt het?

Een polarisatiefilter houdt de lichtstralen die in één richting worden weerkaatst tegen, terwijl het de andere lichtstralen juist doorlaat.

Wanneer je het filter een kwartslag draait, laat het de lichtstralen uit de eerste richting juist door, terwijl het de anderen tegenhoudt. Hierdoor heb je de keuze of je een oppervlak wilt laten spiegelen of juist niet.

Een voorbeeld

De foto’s hieronder zijn beide gemaakt met een polarisatiefilter.

In de eerste foto is het filter een kwartslag gedraaid ten opzichte van de tweede foto. Hierdoor ontstaat in de eerste foto een sterke spiegeling in het water, terwijl je in de tweede foto juist door het water heen kunt kijken.

Beide foto’s zijn met een polarisatiefilter gemaakt, waarbij het filter in de eerste foto een kwartslag gedraaid stond ten opzichte van de tweede foto.

Het combineren van filters

Tot slot is het natuurlijk ook mogelijk om verschillende soorten filters te combineren, zoals in onderstaande foto’s is gedaan.

De lucht is in beide foto’s ongeveer even grijs, waardoor goed te zien is hoeveel lichter de voorgrond kan worden bij het gebruik van een grijsverloopfilter.

Daarnaast is ook een grijsfilter gebruikt om de sluitertijd flink te verlengen, waardoor een vloeiende beweging in het water ontstaat.

De linker foto is gemaakt zonder filters. Bij het maken van de rechterfoto is een combinatie gebruikt van zowel een 3 stops grijsverloopfilter, als een 6 stops grijsfilter.

—

Aan de slag

Snappen hoe filters in theorie werken is één ding.
Maar mooie foto’s maken met filters is nog heel wat anders.

Zou je dat graag een keer samen met mij doen?
Kijk dan eens bij de landschapsfotografie workshops!

 
Waar loop jij tegenaan bij het fotograferen met filters?
Laat het hieronder bij de reacties even weten.
 

—

Dit artikel schreef ik ook voor natuurfotografie.nl.